Nasza instytucja w tym roku realizowała Lato w teatrze (dwutygodniowe, artystyczne półkolonie) po raz trzeci (2019 r. „Bez Gęby”, 2020 r. „Odinstalowani. Ruszamy na wyspę!”, 2021 r. „Etnoczelendż”) .

Program Lato w teatrze powstał w 2008 roku, jako odpowiedź na potrzebę ożywienia teatrów w okresie wakacyjnym. Podczas pierwszych edycji wybrane teatry były zapraszane do zorganizowania dwutygodniowych warsztatów dla dzieci i młodzieży. Ze względu na rosnącą popularność programu szybko przeobraził się on w konkurs grantowy adresowany do teatrów, samorządowych instytucji kultury oraz organizacji pozarządowych – ośrodków, które chciałyby w okresie letnich wakacji zorganizować warsztaty teatralne dla dzieci i młodzieży, zakończone pokazem. Powołany specjalnie w tym celu Zespół Sterujący wybiera najciekawsze ze zgłoszonych projektów, które otrzymują dofinansowanie na realizację. Wynosi ono maksymalnie 40 000 złotych.

W programie został wydzielony moduł Lato w teatrze +, przeznaczony dla beneficjentów, którzy od 2014 roku realizowali projekt co najmniej trzykrotnie. W tym module doświadczone ośrodki przygotowują – wnioski na dwutygodniowe warsztaty, kolonie i półkolonie dla dzieci i młodzieży odbywające się podczas wakacji – we współpracy z instytucją lub organizacją partnerską, która dotychczas nie brała udziału w Lecie w teatrze, by przygotować ją do samodzielnego aplikowania w kolejnych latach. 

W tym roku zdecydowaliśmy się na przeprowadzenie ewaluacji projektu „Etnoczelendż”, by dowiedzieć się co uczestniczki i uczestnicy powiedzą o projekcie.

Ewaluację przeprowadziły badaczki z Pracowni Zrównoważonego Rozwoju w Toruniu. Poniżej zamieszczamy wyniki badań! Zachęcamy do lektury!

Podsumowanie warsztatów ewaluacyjnych projektu „Lato w teatrze”

Warsztaty ewaluacyjne projektu „Lato w teatrze”, który prowadzony był w  Bibliotece – Centrum Kultury i Promocji Gminy Lubiewo (BCKiP), odbyły się 14 lipca 2021 roku.

Uczestnicy i uczestniczki projektu zostali podzieleni na 2 grupy. Każda z nich realizowała ten sam scenariusz warsztatów ewaluacyjnych. Wyniki podsumowujemy zbiorczo dla obydwu grup. We wnioskach z ewaluacji zostały również uwzględnione wyniki ćwiczenia ewaluacyjnego zrealizowanego z uczestnikami ostatniego dnia projektu przez pracowniczki BCKiP.

Celem warsztatów ewaluacyjnych było:

• poznanie motywacji dzieci i młodzieży do uczestnictwa w projekcie,
• ogólna ocena projektu przez osoby w nim uczestniczące,
• dowiedzenie się, co dzieci i młodzież wyniosły z uczestnictwa w projekcie: czego się nauczyły co im dał projekt osobiście. 

Charakterystyka  osób biorących udział w warsztatach ewaluacyjnych

W spotkaniu wzięło udział łącznie 29 osób. Była to grupa zróżnicowana wiekowo, między 9 a 13 rokiem życia, przeważały dzieci w wieku 10-11 lat. Dla części osób uczestniczących w spotkaniu ewaluacyjnym „Lato w teatrze” nie było pierwszym doświadczeniem: 11 osób wskazało, że uczestniczy w projekcie po raz trzeci, choć blisko ⅓ grupy (11 osób) uczestniczyła w projekcie po raz pierwszy.

Wszystkie osoby miały wcześniej jakieś doświadczenia z teatrem, chodziły na zajęcia teatralne czy grały w spektaklu szkolnym. Część osób uczęszcza do grupy teatralnej w świetlicy w Bysławiu lub do koła teatralnego w szkole, gra w szkolnych spektaklach.

Połowa badanej grupy dzieci i młodzieży ma doświadczenie bycia widzem spektaklu granym przez profesjonalnych aktorów. Większość osób jeździ do teatru ze szkołą (głównie do Baja Pomorskiego), pojedyncze osoby z rodzicami. Profesjonalni aktorzy przyjeżdżają też ze spektaklami do gminy.

Rezultaty projektu z perspektywy dzieci i młodzieży

Jednym z celów warsztatów ewaluacyjnych było pozyskanie informacji na temat tego, jakiego rodzaju umiejętności, wiedzę czy doświadczenia wynoszą osoby uczestniczące w projekcie „Lato w teatrze”.

Dzieci i młodzież zauważyły, że kreatywne zajęcia w ramach projektu pozwoliły im na wypróbowanie i nauczenie się „nowych rzeczy”, szczególnie z zakresu plastyki, muzyki, teatru czy zajęć technicznych. Wśród konkretnych przykładów tego, czego nauczyły się dzieci i młodzież lub czego spróbowały po raz pierwszy, pojawiły się: nauka gry na flażolecie, robienie naszyjników, ogólny rozwój umiejętności plastycznych, budowa kina z kartonów, tańczenie belgijki, robienie totemów, tworzenie kolaży, układanie i pisanie historii, układanie hymnu. Uczestnicy projektu często wskazywali, że wiele rzeczy i aktywności podejmowali pierwszy raz.

Jedna z osób wskazała, że dzięki projektowi „stała się otwarta na próbowanie nowych rzeczy”, kolejna „stała się odważniejsza”, następna „nauczyła się pracy w grupie” czy „zabiła swoją tremę przed ludźmi”.

Osoby uczestniczące w spotkaniu prawie jednogłośnie wskazały, że projekt dał im możliwość poznania i nauczenia się czegoś nowego, dzięki czemu dzieci i młodzież nigdy się nie nudziły i świetnie się bawiły.

Jedną z wartości projektu, wielokrotnie podkreślaną przez dzieci i młodzież, było poznanie nowych osób, nawiązanie przyjaźni. Było to możliwe dzięki temu, że w projekcie uczestniczyły osoby z całej gminy, które często wcześniej nie miały możliwości poznania się.

Motywacja do uczestnictwa w projekcie

Dzieci i młodzież uczestniczące w projekcie „Lato w teatrze” zazwyczaj dowiadywały się o możliwości udziału od kogoś: od siostry, która uczestniczyła we wcześniejszej edycji projektu, mama jednej z osób pokazała ogłoszenie na profilu BCKiP na Facebook’u, inne osoby zachęciła pani prowadząca zajęcia w świetlicy czy ktoś z rodziny, kto słyszał o projekcie. Wydaje się więc, że w dotarciu do dzieci i młodzieży z informacją o realizowanych działaniach w BCKiP ważne jest kierowanie komunikatów do osób dorosłych, ale też informowanie młodych mieszkańców bezpośrednio poprzez prowadzących zajęcia czy może także przez nauczycieli.

O ile dorośli pełnią istotną rolę w przekazywaniu informacji o tym, co dzieje się w zakresie oferty spędzania czasu dla dzieci i młodzieży, to decyzję o uczestnictwie podejmują sami zainteresowani. Tylko 4 osoby wskazały, że uczestniczą w projekcie ze względu na zachętę rodziców (czy w niektórych przypadkach wymuszenie). Większość osób zdecydowanie podkreślała, że była to ich indywidualna decyzja.

Połowa uczestników spotkania (16 osób) wskazała, że uczestniczy w projekcie ze względu na zainteresowania związane ze sztuką teatralną i tą formą zajęć kulturalnych. Kilka osób  planowało brać udział już we wcześniejszych edycjach „Lata w teatrze”, ale zabrakło dla nich miejsc. Znacząca część (14 osób) podjęła decyzję o ponownym uczestnictwie w projekcie ze względu na dobre doświadczenia z poprzednich. Dzieci i młodzież jednoznacznie deklarują chęć uczestnictwa w kolejnych edycjach projektu.

Uczestnictwo w projekcie koleżanek i kolegów nie jest dla dzieci i młodzieży najważniejsze. Na taką motywację wskazało 11 osób. Większość podkreślała, że nie wiedziała, kto będzie uczestniczył w zajęciach i wzięłaby udział w projekcie nawet, gdyby nikt znajomy nie brał w nim udziału. Dzieci i młodzież wspominały też, że często ich koleżanki i koledzy, którzy brali udział w poprzednich edycjach „Lata w teatrze”, zachęcili ich do uczestnictwa. Warto też zaznaczyć, że jedną z wartości projektu wskazywaną przez dzieci i młodzież było poznanie nowych osób.

Uczestnicy podkreślali, że dużą zaletą jest realizacja projektu w czasie wakacji. W ciągu roku szkolnego młodzi mają niewiele czasu na dodatkowe zajęcia – uczą się lub po prostu są zmęczeni. Jakimś rozwiązaniem byłaby realizacja zajęć w soboty.  Najprawdopodobniej z tego względu tylko 9 osób zgodziło się ze stwierdzeniem, że gdyby taki projekt odbywał się w ciągu roku szkolnego, popołudniami też by w nim uczestniczyli.

Odpowiedzi dzieci i młodzieży wskazujące na ich motywacje do udziału w projekcie pozwalają stwierdzić, że w wielu przypadkach była to nieprzypadkowa decyzja. Tym bardziej, że tylko 9 osób potwierdziło, że uczestniczy w projekcie, bo nie miało co ze sobą zrobić w wakacje, z nudów.

Ogólna ocena projektu przez dzieci i młodzież

Uczestnicy i uczestniczki projektu zostali poproszeni o zastanowienie się nad dobrymi cechami projektu oraz nad tym, co ich zdaniem wymagałoby poprawy, co utrudniało uczestnictwo lub po prostu im się nie podobało.

Dzieci i młodzież doceniły różnorodność projektu „Lato w teatrze”, ciekawy i dla zdecydowanej większości nowy sposób prowadzenia zajęć. Uczestnicy zwrócili uwagę na możliwość pracy w mniejszych grupach, czas wspólnych zabaw i integracji (był na przykład czas na to, żeby zagrać w „mafię” czy wspólnie pośpiewać). Nowością było dla nich wprowadzenie czasu na relaks w trakcie zajęć, spędzenie go w ciszy i z zamkniętymi oczami, wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych. Ważne było też zrównoważenie zajęć, na przykład między zajęciami plastycznymi były ćwiczenia ruchowe, co okazało się bardzo potrzebne po dłuższym czasie skupienia uwagi.

Młodzi ocenili projekt jako pozwalający rozwijać ich kreatywność i wyobraźnię poprzez zaplanowane różne zadania i ćwiczenia: tworzenie hymnu lata w teatrze, układanie historii, przygotowywanie totemu i inne. Interesujące były też dla nich działania dodatkowe, jak wycieczki i odwiedzenie kóz (choć dla dużej części osób spacer po Lubiewie nie był interesujący – nie miał określonego celu, dzieci i młodzież znają Lubiewo). 

Na uwagę dzieci i młodzieży zwrócił także uwagę sam sposób prowadzenia zajęć: otwarta i luźna atmosfera, to, że nikt na nikogo nie krzyczał (szczególnie prowadzący), wszyscy byli dla siebie mili, a podczas zajęć obowiązywały wszystkich te same zasady (kontrakt). Wielokrotnie uczestnicy podkreślali rolę prowadzących, którzy byli mili, potrafili nawiązać kontakt z dziećmi i młodzieżą, a przy tym w ciekawy sposób prowadzić zajęcia.

Dla bardzo wielu osób projekt stworzył możliwość poznania nowych osób, a także dał przestrzeń do tego, aby brać udział w zajęciach z kolegami, koleżankami  z innych klas, a nawet szkół czy miejscowości. Pracować w mniejszych grupach, co dało możliwość lepszego poznania się i innej dynamiki pracy.

Wielokrotnie wśród pozytywnych stron związanych z realizacją projektu pojawiała się także kwestia wyżywienia, które zostało uznane przez dzieci i młodzież za bardzo dobre. Doceniona została także możliwość wspólnego zjadania posiłku.

Wśród konkretnych pozytywnie ocenionych działań zrealizowanych w trakcie projektu pojawiły się: wyświetlanie slajdów na ścianie, nauka gry  na nowych instrumentach, np. na flażolecie, zajęcia teatralne i muzyczne, plastyczne, nauka tańca belgijka (dla niektórych było tego za mało) zajęcia muzyczne i śpiewanie, wymyślanie hymnu, tworzenie totemów, pisanie historii.

Młodzi mieszkańcy podkreślali, że lubią oglądać spektakle, ale też występować. Nie mają częstych okazji, żeby pokazywać swoje pasje, tego, czego się nauczyły. Projekt „Lato w teatrze” dał im taką możliwość.

Dzieciom i młodzieży zdecydowanie trudniej było wskazać na te aspekty projektu, które należałoby poprawić czy które były dla nich trudne, nie podobały się. Wśród spostrzeżeń pojawiły się te dotyczące: długiego oczekiwania na stołówce, często podczas zajęć było głośno, na przerwach chłopcy grali na telefonach, czasem w trakcie przerw pojawiała się nuda, zdarzało się, że chłopcy „brzydko” (wulgarnie) się wyrażali. Problemem (szczególnie dla osób dojeżdżających) była wczesna godzina rozpoczęcia zajęć. Dla niektórych osób zajęcia trwały za krótko.

Na zakończenie projektu uczestnicy zostali zapytani o to, co będą wspominać z tegorocznej edycji „Lata w teatrze”. Wśród najczęściej wskazywanych wspomnień pojawiły się: wspaniałe zabawy, przyjaciele, wspaniali prowadzący. 

Inne wspomnienia dzieci i młodzieży były związane z:

• świetnie spędzonym czasem, 
• rozmowami o współpracy i dbaniu o siebie nawzajem,
• mitami założycielskimi,
• totemem, 
• fotografią,
• doskonałą atmosferą,
• hymnem,
• historią powstania Lubiewa,
• tworzeniem mitów,
• finałem. 

„Będę pamiętać wszystkie chwile, a na dodatek nigdy tych dwóch tygodni nie zapomnę”.  (jedna z uczestniczek)

Źródło: BCKiP

Co warto zastosować z doświadczeń projektu „Lato w teatrze” do innych działań BCKiP

Wyniki przeprowadzonej ewaluacji pokazują wiele pozytywnych aspektów, które świadczą o wysokiej jakości zrealizowanego działania i potrzebie jego kontynuacji.

Szczególną uwagę należy zwrócić na interdyscyplinarność i różnorodność projektu. Pomimo tego, że projekt dotyczył przede wszystkim teatru, pozwolił dotknąć dzieciom i młodzieży różnych dziedzin sztuki. Sposób realizacji zajęć był dla uczestników czymś dotąd nieznanym, pozwolił na zdobycie nowych doświadczeń i często przekraczanie własnych barier czy ograniczeń. Dał też możliwość prezentacji umiejętności i pasji młodych ludzi, co okazuje się być dla nich bardzo ważne. Pozwolił na poznanie nowych osób i nawiązanie relacji koleżeńskich, przyjacielskich.

Warto zwrócić także uwagę na stworzone warunki wspólnej pracy podczas realizacji projektu: obowiązujące zasady, wzajemny szacunek, pracowanie w grupach, czas na relaks i zabawę oraz naukę. Wydaje się, że są to elementy organizacji zajęć, których dzieci i młodzież nie otrzymują na co dzień: w szkole czy być może także podczas zajęć w BCKiP.

Motywacja dzieci i młodzieży do uczestnictwa w projekcie związana jest przede wszystkim z zainteresowaniem tematyką projektu, chęcią rozwoju młodych mieszkańców. Warto iść za tym głosem kładąc duży nacisk na poznawanie potrzeb i pasji dzieci i młodzieży. To ich znajomość może pomóc w kreowaniu przyszłych pomysłów na działania i projekty kulturalne. Z kolei w dotarciu do dzieci i młodzieży z propozycjami działań warto wykorzystywać relacje z nauczycielami, osobami prowadzącymi zajęcia pozaszkolne w BCKiP oraz świetlicach, a także docierać z informacjami do rodziców.

---

Realizacja warsztatów ewaluacyjnych oraz opracowanie raportu podsumowującego:

Joanna Suchomska i Dominika Urzędowska

Pracownia Zrównoważonego Rozwoju

www.pzr.org.pl

Fanpage Instytutu Teatralnego: https://www.facebook.com/instytutteatralny

Fanpage Lata w teatrze: https://www.facebook.com/programLatowteatrze

Lato w teatrze jest programem Instytutu Teatralnego im. Z. Raszewskiego w Warszawie finansowanym przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.